Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka.

CZARODZIEJSKI WYKŁAD NR 2 :)

Wpływ środowiska rodzinnego na rozwój i kształtowanie osobowości dziecka przebiega dwoma torami:

a) jako świadoma praca wychowawcza

b) jako oddziaływanie niezamierzone.

Postawy rodzicielskie mogą być właściwe, czyli "zdrowe" i niewłaściwe "chorobotwórcze".

POSTAWY POZYTYWNE

• AKCEPTACJA - polega na przyjęciu dziecka takim, jakim ono jest, z jego cechami wyglądu fizycznego, usposobienia, umysłowymi możliwościami. Rodzice lubią swoje dziecko i nie ukrywają przed nim tego uczucia. Starają się poznać jego potrzeby i zaspokajają je. Pozwalają mu na uczuciową niezależność. Dają poczucie bezpieczeństwa. Dostrzegają także negatywne zachowania dziecka i mówią mu o tym, nie krytykują jednak całej jego osoby, a jedynie to konkretne zachowanie.


• POSTAWA WSPÓŁDZIAŁAJĄCA - współdziałanie z dzieckiem świadczy o pozytywnym zaangażowaniu na rzecz dobra dziecka i zainteresowaniu rodziców jego zabawą i pracą. Polega na wciąganiu i angażowaniu dziecka w zajęcia i sprawy domu - odpowiednio do jego wieku. Wspólne wykonywanie różnych czynności, wymiana uwag i doświadczeń sprawia im dużą przyjemność.


• UZNANIE PRAW DZIECKA - jako równych w rodzinie, bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Aktywność dziecka traktują jako coś naturalnego, nie starają się narzucać mu własnego zdania, ani zbytnio w nią ingerować, pozwalają, a nawet oczekują, że dziecko będzie brać odpowiedzialność za swoje czyny. Kierują dzieckiem nie w sposób dyktatorski, ale za pomocą sugestii.


• ROZUMNA SWOBODA - wraz z rozwojem dziecka rodzice dają mu odpowiedni do jego wieku zakres swobody, mimo to więź i ich autorytet nie zanika, a tylko zmienia się wraz z dzieckiem, więź staje się coraz bardziej świadoma, rodzice kierują dzieckiem na tyle, na ile jest to pożądane, realnie oceniają zagrożenia i ochraniają dziecko tylko w takim stopniu w jakim jest to potrzebne.

POSTAWY NEGATYWNE

• POSTAWA ODTRĄCAJĄCA - charakteryzuje się nadmiernym dystansem uczuciowym i dominacją rodziców. Dziecko jest odczuwane jako ciężar, rodzice zrzucają obowiązki na inne instytucje. Żywią uczucia rozczarowania, zawodu i urazu wobec dziecka. Uważają opiekę nad nim za czynności odrażające, czy ponad ich siły. Charakterystyczne dla tej postawy jest: niewyrażanie uczuć pozytywnych, ciągłe krytykowanie dziecka, brak zainteresowania jego potrzebami, niedopuszczanie go do głosu, nietolerowanie nawet najmniejszych wad czy niedociągnięć dziecka, stosowanie surowych kar i zastraszania. Wychowanie polega jedynie na wydawaniu rozkazów.


• POSTAWA UNIKAJĄCA - to nadmierny dystans uczuciowy rodziców wobec dziecka, ich uległość i bierność. Stosunek jest ubogi w uczucia między rodzicami a dzieckiem. Czasami widoczna jest obojętność uczuciowa. Kontakt z dzieckiem nie sprawia im przyjemności, jest dla nich trudny, sprawiają wrażenie jakby nie wiedzieli, co mają z nim zrobić.


• POSTAWA NADMIERNIE KORYGUJĄCA, WYMAGAJĄCA I ZMUSZAJĄCA - rodzice często naginają dziecko do wytworzonego przez nich wzoru, bez liczenia się z jego indywidualnymi cechami. Na tę postawę składa się stawianie wygórowanych wymagań, narzucanie autorytetu, rządzenie dzieckiem, brak prawa do samodzielności dziecka, ograniczenie mu swobody.


• POSTAWA NADMIERNIE CHRONIĄCA - nadmierne skoncentrowanie na dziecku. Podejście do dziecka jest bezkrytyczne, a dziecko uważane jest za wzór doskonałości. Postawa ta zawiera: traktowanie dziecka jak "dzidziusia", przesadnie opiekuńcze, nadmiernie pobłażliwe, niedocenianie możliwości dziecka, rozwiązywanie za niego trudności. Nie pozwalają mu na samodzielność i normalne kontakty z rówieśnikami, uzależniają je od siebie. Świat przedstawiany jest dziecku jako groźny i nieprzyjazny.

WPŁYW NA OSOBOWOŚĆ DZIECKA

• POSTAWA ODTRĄCAJĄCA - sprzyja kształtowaniu się u dziecka cech, takich jak: agresywnoć, nieposłuszeństwo, kłótliwoć, kłamliwość, popełnianie kradzieży, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych, zachowania aspołeczne. Niekiedy powoduje zastraszenie i bezradność, trudność w przystosowaniu. Może wystąpić otyłość, pozory niedorozwoju, reakcje nerwicowe.


• AKCEPTACJA - sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałej więzi emocjonalnej, do przywiązania oraz zdolności do wyrażania uczuć. Dziecko bywa wesołe, przyjacielskie, miłe, odważne.


• POSTAWA UNIKAJĄCA KONTAKTU Z DZIECKIEM - może być ono niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, uczuciowo - niestałe, zmienne w swych planach, niezdolne do obiektywnych ocen, skłonne do przechwałek, może czuć się prześladowane i użalać nad sobą. Niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, nieufne, bojaźliwe. U dziewcząt - brak dbałości o wygląd, niezdolne do trwałych uczuć, tylko przelotne znajomości, ciągle szukają prawdziwej miłości.


• POSTAWA WSPÓŁDZIAŁANIA - dziecko ufne wobec rodziców, zwraca się do nich po rady i pomoc, zadowolone, wytrwałe w pracy, zdolne do współdziałania, troszczy się o siebie i innych.


• POSTAWA NADMIERNEGO WYMAGANIA, KORYGOWANIA, KRYTYKI - cechy u dziecka: brak wiary we własne siły, niepewność, lękliwość, obsesje, przewrażliwienie, uległość, brak zdolności do koncentracji, trudności szkolne.


• POSTAWA UZNAJĄCA PRAWA DZIECKA - wyrabia w sobie lojalność i solidarność w stosunku do innych, podejmuje czynności z własnej inicjatywy.


• POSTAWA NADMIERNIE CHRONIĄCA - powoduje u dziecka opóźnienie dojrzałości społecznej, zależność dziecka od matki, brak inicjatywy, ustępliwość lub zachowanie typu "rozpieszczone dziecko" - nadmierna pewność siebie, poczucie wyższej wartości, zuchwalstwo, zarozumiałość. Gdy dziecko jest samo - niepewność, niepokój.


• SWOBODA DZIECKA - jest ono zdolne do współdziałania z rówieśnikami, uspołecznione, pomysłowe, bystre.